Istotą rozwoju małego dziecka jest zdobywanie informacji z otoczenia oraz uczenie się o prawidłowościach rządzących światem. Dziecko stopniowo przystosowuje się do otoczenia i coraz lepiej radzi sobie z codziennymi wyzwaniami.
Wchodzenie w interakcje z otoczeniem – Rodzicami, rodzeństwem, dziadkami, innymi bliskimi, a także z całym otaczającym dziecko światem – będzie skutkowało wytworzeniem się pewnych przekonań o sobie oraz o świecie. Te zbudowane w dzieciństwie przekonania są na tyle mocne, że zostają z nami czasem do końca życia i potrzeba sporego wysiłku, aby je zmienić.
Właśnie o takich przekonaniach pisał Erik Erikson, który przyczyn zachowania dorosłych ludzi szukał we wczesnych doświadczeniach dziecięcych. Określił on 8 głównych wyzwań (kryzysów), które pojawiają się w kolejnych etapach życia, a z którymi powinien poradzić sobie każdy człowiek.
Pierwsze z nich pojawia się już w pierwszych dwóch latach życia dziecka. Podczas tego okresu u dziecka powstaje UFNOŚĆ lub NIEUFNOŚĆ.
Dzięki posiadanej ufności dziecko (a także późniejszy dorosły) przeważnie:
– aktywnie eksploruje otoczenie, spodziewając się dobrych przeżyć i przyjemnych doznań;
– łatwiej znosi rozstanie z opiekunem;
– ma dobre samopoczucie;
– poznaje i rozumie konsekwencje swoich działań;
– uważa, że świat jest uporządkowany i przychylny ludziom;
– optymistycznie patrzy na swoją przyszłość;
– ufa sobie i innym ludziom.
Posiadana ufność pozwoli dziecku na lepszy rozwój i na bardziej efektywne przystosowanie się do zmieniających się warunków życia.
Z drugiej strony, jeżeli dziecko, poprzez swoje doświadczenia z opiekunami i otaczającym je światem, wytworzy nieufność, to można się spodziewać, że z większym trudem poradzi sobie z wyzwaniami czekającymi je w późniejszych okresach życia.
Więc jak dać dziecku szansę na zbudowanie ufności i zapewnieniu mu lepszego startu na samym początku życia?
Cała nadzieja w nas – Rodzicach i opiekunach. To my możemy stworzyć takie warunki życia dla dziecka, aby mogło zaufać sobie, nam i otaczającemu je światu.
1. Powinniśmy z troską i szczególną uwagą reagować na podstawowe potrzeby dziecka – dziecko uczy się wówczas, że jego potrzeby są spełniane i ono same jest ważne, że jest istotne i warte poświęcenia opiekunów.
2. Powinniśmy stworzyć dziecku jak najbardziej bezpieczne otoczenie – nie chodzi o to, aby trzymać dziecko w szczelnej bańce, która ma ochronić je przed zagrożeniami, ale bardziej o to, żeby dziecko miało możliwość samodzielnego i niezależnego eksplorowania otoczenia.
3. Powinniśmy wyznaczyć pewne granice zachowania – jednym z elementów dobrego wychowania dzieci jest uczenie ich jakie zachowania są dobre (słuszne, przyzwoite, pożądane, itp.), a które są złe. Dzięki temu dzieci o wiele lepiej poradzą sobie w kontakcie z rówieśnikami, gdyż będą wiedziały czego mogą się spodziewać od innych osób.
4. Powinniśmy by konsekwentni – niekiedy z trudem przychodzi nam powiedzieć dziecku „NIE”, ale dzięki naszej konsekwencji i określonym granicom, dziecko uczy się, że świat ma pewien porządek i prawidłowość, że każdy skutek ma swoją przyczynę oraz że istnieją konkretne zasady i reguły życia, dające nam poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji.